powiedzieć prawdę w oczy

* * *

- wiem -wiesz -wiedzą, - wiedz

1. (= wyrazić coś słowami) say, tell; powiem ci w sekrecie I'll tell you in secret; powiedz mi wprost give it straight to me; co ty powiesz!? you don't say (so)!, no kidding!, no shit!; co powiesz na... how about...; ani słowa mi nie powiedziała she didn't say a word; prawdę l. szczerze powiedziawszy frankly speaking; powiedzieć prawdę w oczy give sb a piece of one's mind; powiedzieć komuś do słuchu give sb an earful, send sb away with a flea in their ear; powiedziałem sobie, że to już ostatni raz I told myself that it was the last time; powiedzieć coś w nieodpowiedniej chwili time one's words badly, say sth at an inopportune moment; powiedzieć coś nie w porę mistime sth; powiedzieć coś przez łzy weep sth out; powiedzieć coś niewiele myśląc say sth unguarded, blurt sth out; powiedzieć, co się myśli nail one's colors to the mast; nie umiem powiedzieć ask me another; jak to powiedzieć how shall I put it; powiedzieć swoje speak one's mind; powiedzieć swoje zdanie say sth out; wystarczy powiedzieć, że... suffice it to say that...; powiedzieć jasno, że... make it plain that...; powiedzieć ostatnie słowo say the last word; powiedzieć komuś komplement compliment sb, pay a compliment to sb; powiedziałem do niej po imieniu I addressed her by her first name; łatwiej powiedzieć, niż zrobić (it's) easier said than done; chcę przez to powiedzieć, że... what I mean is that...; gdy się powiedziało A, trzeba powiedzieć B in for a penny, in for a pound; odszczekać l. odwołać to, co się powiedziało eat l. swallow one's words; tak mi się tylko powiedziało I didn't mean it; powiedzieć coś na kogoś inform l. snitch l. rat l. tell on sb; nic mi to nie powiedziało it didn't ring a bell; swoje powiedziałem pot. I said what I had to say; powiedział, co wiedział pot. he said what he knew; że tak powiem so to say, if I may say so; sam powiedz l. powiedz sam wouldn't you agree?; powiedzmy (let's) say; a jeśli to będzie, powiedzmy, piękna dziewczyna? and if that's going to be, say, a beautiful girl?

2. (= oznajmić) inform, announce, say; co chcesz przez to powiedzieć? what do you mean by that?; to za mało/za dużo powiedziane that's an understatement/overstatement; nie można powiedzieć, by była zbyt miła you can't say she's too nice; kto by to powiedział? who would have thought it?; w Biblii powiedziane jest: Nie lękajcie się the Bible says l. reads: Do not fear.

* * *

truth; szczera prawda plain truth; gorzka prawda bitter truth; ziarno prawdy grain of truth; nie ma w tym, co mówisz, za grosz prawdy there isn't a grain of truth in what you're saying, there isn't an iota of truth in what you're saying; (to) prawda it's true; prawda! true!; jest ciepło, prawda? it's warm, isn't it?; lubisz go, prawda? you like him, don't you?; czy to prawda? is that true?; co prawda as a matter of fact; święta prawda gospel truth; prawdę mówiąc to tell the truth, in truth, truth to tell; mijać się z prawdą depart from the truth; powiedzieć prawdę w oczy give sb a piece of one's mind; dążyć do prawdy aim at truth; naga prawda naked truth; spojrzeć prawdzie w oczy face the truth; dać świadectwo prawdzie emf. testify to the truth; prawda w oczy kole the greater the truth, the greater the libel; zgodny z prawdą truthful.

- dowiedzieć się prawdy to learn the truth (o kimś/czymś about sb/sth)

- ujawnić prawdę to reveal the truth (o kimś/czymś about sb/sth)

- dążyć do prawdy a. poszukiwać prawdy to search for a. seek the truth

- spojrzeć prawdzie w oczy to face the truth, to face up to the truth

- powiedzieć prawdę to tell the truth

- „mówić prawdę, całą prawdę i tylko prawdę” Prawo; ‘to tell the truth, the whole truth, and nothing but the truth’

- to tylko część prawdy that’s only half the truth

- mieszać prawdę z fantazją to mix truth and fiction

- wyznał mi całą prawdę he made a clean breast of it

- mijać a. rozmijać się z prawdą euf. to be economical with the truth euf.

- być blisko prawdy to be close to the truth

- być dalekim od prawdy to be far from the truth, to be far from being true

- odpowiadający prawdzie/niezgodny z prawdą true/untrue

- czy to prawda? is it true?

- to prawda that’s true

- to prawda, ale… (it’s) true, but…

- to nie może być prawda! it can’t be true!

- prawda jest taka, że… the truth is that…

- w tym nie ma za grosz prawdy there is no truth in that

- nie ma w tym słowa a. ani krzty prawdy there is not a shred a. an iota of truth in that

- tkwi w tym ziarno prawdy there’s a grain a. kernel of truth in that

- jest w tym nieco/sporo prawdy there is some/a great deal of truth in that

- prawdy odwieczne/niepodważalne eternal/undeniable truths

- stara a. obiegowa prawda an old a. a common truth

- prawdy życiowe worldly common truths

- „on nie mógł jej zabić” – „prawda!, on by nawet muchy nie zabił” ‘he couldn’t have killed her’ – ‘true! he wouldn’t harm a fly’

- „miałeś tu posprzątać” – „prawda! zupełnie zapomniałem” ‘you were supposed to clean here’ – ‘that’s right a. that’s true, it slipped my mind’

- święta prawda! how very true!

- ładnie tu nad jeziorem, prawda? it’s nice here on the lake, isn’t it?

- nigdy go nie poznałeś, prawda? you’ve never met him, have you?

- prawda, że tu pięknie? isn’t it beautiful here?

- prawda, jaka ona ładna? isn’t she pretty?

- trzeba wreszcie, prawda, znaleźć jakieś, prawda, rozwiązanie tej kwestii it’s high time, you know, you found some, you know, solution to this problem

- □ prawda absolutna Filoz. absolute truth

- fundamentalne prawdy wiary Relig. articles of faith, fundamentals

■ naga prawda książk. the naked truth

- święta prawda książk. the honest truth

- prawdę mówiąc a. prawdę powiedziawszy a. po prawdzie pot. if truth be told, to tell you the truth

- prawdę mówiąc, nie wiem, co o tym myśleć if truth be told, I don’t know what to think about it

- Bogiem a prawdą książk. as a matter of fact

- co prawda pot. admittedly, to be sure

- obiecywano mi co prawda stypendium, ale… to be sure a. admittedly I’ve been promised a scholarship, but…

- mam w tym jakiś udział, co prawda minimalny, ale jednak… I have a share in it, admittedly a very small one, but still…

- dać świadectwo prawdzie książk. to bear witness a. give testimony to the truth

- powiedzieć a. wygarnąćpot. komuś prawdę w oczy to give it to sb straight from the shoulder US pot.

- powiedzieć komuś kilka słów prawdy to tell sb a few home truths

- prawda jak oliwa na wierzch wypływa przysł. the truth will out

- prawda w oczy kole przysł. nothing hurts like the truth

- powiedzieć, że… to say (that)…

- powiedzieć komuś coś to tell sb sth

- powiedzieć komuś o czymś to tell sb about sth

- powiedzieć prawdę to tell the truth

- powiedzieć głupstwo a. coś głupiego to say something stupid

- powiedzieć komuś, żeby coś zrobił/czegoś nie robił to tell sb to do sth/not to do sth

- powiedział, żebyśmy się nie martwili he told us not to worry

- powiedział, że tam był/że przyjdzie he said he’d been there/would come

- powiedział mi/nam/ojcu, że nie ma pieniędzy he told me/us/his father he had no money

- nikomu nie powiedział o swojej chorobie he didn’t tell anybody that he was ill

- powiedzieć sobie, że… to tell oneself that…

- powiedział sobie, że to zrobi he told himself he must do it

- powiedziano nam, że… we were told that…

- powiedz mi, o co chodzi tell me what it’s all about

- „dobrze” – powiedział he said OK

- chciałbym powiedzieć o pewnej ważnej sprawie I’d like to mention an important issue

- jak już wcześniej powiedziałem… as I said before…

- wszystko mi jedno, co ludzie powiedzą I don’t care what people say

- było powiedziane, żeby tak nie robić you/we/they were told not to do that

- rób tak, jak było powiedziane do as you were told

- kto tak powiedział? pot. says who? pot.

- powiedzmy let’s say

- przyjdę, powiedzmy, w czwartek I’ll come, let’s say, on Thursday

- powiedzmy, że… let’s say that…

- powiedzmy, że się uda, co potem? let’s say it works, what next?

- że tak powiem so to speak a. say

- byłem tym, że tak powiem, poirytowany I was, so to speak, annoyed

- powiedzmy sobie szczerze, nie stać nas na to let’s face it, we can’t afford this

- trzeba to sobie jasno a. otwarcie powiedzieć, że… we have to admit, that…

- wstyd powiedzieć, ale nie pamiętam to my shame I’ve forgotten

- łatwo powiedzieć! it’s easier said than done

- trudno powiedzieć, czy/kiedy/jak… it’s hard to say if/when/how…

- powiedzieć swoje to say one’s piece

- powiedziałbym, że… I would say (that)…

- wyglądała, powiedziałbym, na zmęczoną she looked, I would say, tired

- przywitali nas, nie powiem wrogo, ale dosyć chłodno their welcome, though not exactly hostile, was rather reserved

- nie powiem, żebym był zachwycony I wasn’t exactly happy

- nie można powiedzieć, żebyś się specjalnie postarał I wouldn’t exactly say you tried hard

- nie powiem, jedzenie było niezłe I must say, the food was OK

- nie powiem, było całkiem przyjemnie I must say it was quite nice

- był niezbyt rozgarnięty, żeby nie powiedzieć głupi he was rather simple-minded not to say stupid

- można powiedzieć, że skończyliśmy we are more or less ready

- prawdę a. szczerze powiedziawszy… frankly speaking…; to be honest…

- no powiedz sam, czy tu nie jest ślicznie? it’s beautiful here, isn’t it?

- niech pan sam powie, czy to w ogóle ma sens? what do you think, does it make any sense at all?

- powiem ci, że mi się nie chce frankly speaking I don’t feel like it

- powiem panu, że niezbyt mi się ten film podobał to be honest I didn’t particularly like the film

- co ty powiesz/pan powie? (ze zdumieniem) are you serious?; (ironicznie) oh, really?

- chciał przez to powiedzieć, że… what he meant by this is that…

- co chcesz przez to powiedzieć? what do you mean?

- to (za) mało powiedziane it’s an understatement

- nie przepadam to za mało powiedziane, ja ich nie znoszę to say I’m not fond of them is an understatement, in fact I hate them

- to za wiele a. dużo powiedziane that would be saying too much

- katastrofa to za dużo powiedziane calling it a disaster would be saying too much

- dobrze powiedziane well said

- mieć wiele do powiedzenia (mieć wpływy) to have a lot of say; (dużo wiedzieć) to have a lot to say

- on nie ma tu nic do powiedzenia he has no say in this matter

- nie wiele mieliśmy sobie do powiedzenia we didn’t have much to say to each other

- mam ci coś do powiedzenia I have to tell you something

- nigdzie nie jest powiedziane, że… there’s no rule that…

- wcale nie jest powiedziane, że przegramy no one says we have to lose

- kto by powiedział, że zrobi taką karierę who would’ve guessed s/he would make such a career

- co to ja chciałem powiedzieć? what was I to say?

- jak to powiedzieć? how shall I put it?

- nie powiesz (chyba), że… you don’t mean to tell me that…

- nikt mi nie powie, że… no one’s going to tell me that…

- chyba za dużo powiedziałem I think I said too much

- oddaj, bo powiem mamie give it back or I’ll tell mum

- nikomu nie powiem I won’t tell anybody

- cześć, co powiesz? pot. hi, how are things going?

- co powiesz na lody? what would you say to an ice-cream?

- co powiesz na ten skandal z łapówkami? what do you think about this corruption scandal?

- powiedz cioci dzień dobry say hello to auntie

- powiedz: aaaa (do pacjenta) say ah

- powiedzieć wam kawał? do you want to hear a joke?

- powiedzieć na kogoś „słoneczko”/„głupek” to call sb sunshine/a fool

- powiedzieć do kogoś po imieniu a. na ty to address sb by their first name

- doświadczenie powiedziało mu, że… his experience told him that…

- jej oczy wiele mu powiedziały her eyes told him a lot

- w ustawie powiedziano, że… it says in the act that…

- w punkcie drugim powiedziane jest… it says in point two that…

- powiedziane jest: „Nie zabijaj” it is said: ‘Thou shalt not kill’

■ powiedział, co wiedział! pot. that’s nonsense!

* * *

pl. ocz- Nom. -y Gen. -u Ins. - ami l. - yma

1. ( narząd wzroku) eye, optic (arch.); piwne/brązowe/niebieskie oczy hazel/brown/blue eyes; podbite oko black eye, shiner, mouse; bystre oko sharp l. keen eye; mieć bystre oko be sharp l. keen eyed l. eyesighted; zaczerwienione oko reddish eye; kocie oczy ( na drodze) cat's eyes; kocie oko min. cat's eye; tygrysie oko min. tiger's eye; dno oka anat. eyegrounds, fundus of the eye; oko cyklonu meteor. bull's eye, the eye of the storm; sokole oko eagle eye; maślane oczy filmy eyes; wprawne oko practiced eye; w mgnieniu oka in a blink of an eye, in a twinkling, in a flash l. crack; na pierwszy rzut oka at first glance; coś widać na pierwszy rzut oka sth can be seen at first glance; bez zmrużenia oka without batting an eye; na moich oczach before l. under my eyes, in front of my very eyes; słabnąć l. niknąć w oczach ( o człowieku) be fading away, be wasting away; ale masz oko! good eye!; cieszący oko easy on the eye; cieszyć oko please the eye; klapki na oczach blinders, tunnel vision; klapki na oczy ( konia) blinders; Br. blinkers; w moich oczach to jest nic niewarte it's not worth a penny in my eyes l. to my mind; z zamkniętymi oczami with one's eyes closed; pożerać kogoś oczami devour sb with one's eyes; patrzeć na coś krzywym okiem frown upon sth, look askance at sth; być komuś solą w oku be a thorn in sb's side l. flesh, be the stone in sb's shoe; (szkolić się) pod okiem instruktora (train) under the supervision of the instructor; ciemno, choć oko wykol the night is inky black; rzucać się w oczy stick out a mile, stick out like a sore thumb; spędza mi to sen z oczu I can't get it out of my mind; czytam w twoich oczach, że... I can see l. read it in your eyes that...; dobrze ci z oczu patrzy you have a kind look in your eyes; iść, gdzie oczy poniosą go and never look back, walk and don't look back; jak okiem sięgnąć as far as the eye can see; mieć oczy wokół głowy have eyes at the back of one's head; zrobiło mi się ciemno przed oczami I was seeing spots before my eyes; mam to na oku I'm keeping a (sharp) eye on it; mieć coś na oku (np. o pracy) set sights on sth; mam babcię ciągle przed oczyma I can still see grandma before my eyes; miej oczy i uszy otwarte! keep your eyes and ears open!; powiedzieć l. wygarnąć komuś prawdę w oczy tell sb the truth to his/her face, speak the truth to sb's face; wspominać kogoś/coś z łezką w oku think softly l. affectionately l. nostalgically about sb/sth, think about sb/sth with affection; mydlić komuś oczy pull the wool over sb's eyes, throw dust in sb's eyes; nawet nie mrugnął okiem he didn't flicker an eyelid; nie mogłem od niej oderwać oczu I couldn't take my eyes off her; nie mogę spojrzeć jej w oczy I can't look her in the eye/face; mieć oko na coś keep one's eyes open l. peeled l. skinned for sth; nie spuszczaj z oka dzieci keep your eye on the children, keep a close eye l. watch on the children; podbić komuś oko give sb a black eye l. a shiner; własnym oczom nie wierzę! I can't believe my eyes!; nie zmrużyłem oka I didn't sleep a wink; otworzyć szeroko oczy open one's eyes wide; widzieć kątem oka see sth out of the corner of one's eye; strzec kogoś/czegoś jak oka w głowie keep a close eye on sb/sth; rzut oka na coś glimpse at sth; kiedy ty wreszcie przejrzysz na oczy? when will you finally take the blinds off?; przewracać oczami turn up l. roll one's eyes; robić do kogoś perskie oko give sb the eye, give sb a glad eye, make eyes at sb; kłamać w żywe oczy lie through one's teeth, lie in one's throat; na piękne oczy on trust; w cztery oczy in private; rozmawiać z kimś w cztery oczy talk heart to heart to sb, talk eye to eye; rzuć na to okiem have l. take a look l. glance at it, please; cast an eye over it, please; gołym okiem with the naked eye; stanąć z kimś oko w oko stand face to face with sb, confront sb eyeball to eyeball; stracić kogoś z oczu lose sight of sb; spuścić oczy lower one's eyes, cast one's eyes down; spojrzeć prawdzie w oczy face the truth; wake up and smell the coffee; see things for what they really are; świecić oczami za kogoś blush for sb, take the rap; widzieć coś gołym okiem see sth with the naked eye; widzieć coś na własne oczy see sth with one's own eyes; widzieć coś oczami duszy see sth in one's mind's eyes; wpaść komuś w oko catch sb's fancy l. eye, take l. tickle l. catch sb's fancy; zamknąć oczy close one's eyes, breathe one's last; przymykać na coś oczy turn a blind eye to sth; zejdź mi z oczu! get out of my sight!; oczy mi się kleją I have heavy eyes l. eyelids; pi razy oko sth in the neighborhood of, more or less; pasuje to jak pięść do oka it's like a square peg in a round hole; oczy wychodzą mu na wierzch ( ze zdziwienia) his eyes popped out; oko ci zbieleje it'll leave you open-mouthed; kruk krukowi oka nie wykole crows don't pick crows' eyes; dog does not eat dog; oko za oko, ząb za ząb an eye for an eye and a tooth for a tooth; pańskie oko konia tuczy the eye of the master does more work than both his hands; prawda w oczy kole the greater the truth, the greater the libel; strach ma wielkie oczy fear has big eyes; czego oko nie widzi, tego sercu nie żal what the eye doesn't see, the heart doesn't grieve over; what the eye sees not, the heart craves not.

2. pl. oka Gen. ok (= coś jak oko) eye; ( w rosole) eye; pawie oko peacock's eye, ocellus, eyespot.

3. ( w sieci rybackiej) mesh.

4. żegl. ( wachta) watch, lookout.

5. żegl. ( pętla na linie) eye-splice, loop.

- rąbnąć pięścią w stół to bang one’s fist on the table

- rąbnąć kogoś w głowę/nos to bang sb on the head/nose

- rąbnąć głową w a. o podłogę/ścianę to bang one’s head on the floor/wall

- rąbnąć słuchawkę a. słuchawką to bang the receiver down

- rąbać do kogoś z karabinów maszynowych to blast away at sb with machine-guns

- rąbnąć komuś kazanie to give sb a sermon

- rąbąć komuś prawdę w oczy to give it to sb straight (from the shoulder)

- „nie twój interes” – rąbnąłem ‘that’s none of your business,’ I blurted out

- rąbnąć się głową o półkę to bang one’s head on a shelf

- rąbnąć się o kilka złotych/stopni/milimetrów to get sth wrong by a few zlotys/degrees/millimetres

- ta ścieżka biegnie prosto do morza the path runs straight to the sea

- słońce świeciło im prosto w oczy the sun shone straight into their eyes

- spojrzała mu prosto w oczy she looked straight into his eyes

- stój prosto, nie garb się stand up straight, don’t stoop!

- zawsze trzymał się prosto jak żołnierz he always stood erect like a soldier

- już prościej nie mogę tego wyjaśnić I can’t explain it in a simpler way, I can’t put it any more simply than that

- ubierała się prosto, przeważnie na czarno she dressed simply, usually in black

- idź prosto do biura go straight to the office

- ze szkoły wracaj prosto do domu come straight home after school

- pił prosto z butelki he drank straight from the bottle

- mleko prosto od krowy milk fresh from the cow

- jabłka prosto z drzewa freshly picked apples

- po prostu idź tam i powiedz im całą prawdę just go there and tell them the whole truth

- zwrócił się po prostu do kolegów o pomoc he simply asked his friends for help

- po prostu wiatr huczy i stąd ten hałas it’s just a strong wind blowing, hence the noise

- po prostu bądź przy mnie just stay by me

- innego wyjścia po prostu nie ma there’s simply no other way out

■ powiedzieć a. wygarnąćpot. coś komuś prosto w oczy a. prosto z mostu to tell sb sth straight from the shoulder

- mówiąc prosto z mostu to put it bluntly

- powiedziała mu, co o nim myśli prosto w oczy she told him in plain English a. in no uncertain terms what she thought of him

- powiem prosto z mostu, weź rozwód I’ll come straight out with it: get a divorce

- walnąć kogoś po głowie książką to bash sb over a. clout sb round the head with a book

- walnąć pięścią w stół to bang the table with one’s fist

- walić kogoś pasem to belt sb

- walić osła/konia batem to whip a donkey/horse

- ktoś wali w drzwi someone is banging on the door

- walnę cię w zęby a. pysk I’ll lam you in pot., I’ll swipe you across the mouth pot.

- walnął ubranie/plecak na podłogę he dumped his clothes/rucksack on the floor

- wal, co o tym myślisz say straight out what you think about it

- walił każdemu prawdę prosto w oczy a. prosto z mostu he told everyone the truth straight from the shoulder

- walnęli mi podwyżkę czynszu/mandat I got walloped with a rent increase/fine pot.

- ale walnąłeś gafę now you’ve dropped a brick GB pot.

- samochód walnął w drzewo a car bashed into a tree

- walić w bęben to bash on a drum pot.

- walić w fortepian to hammer on the piano pot.

- walnął serią z karabinu he squeezed a burst from a gun

- piorun walnął w chałupę (a bolt of) lightning struck a shed, a shed was struck by lightning

- walnął się o futrynę he bashed himself on the door frame

- walnęła się w głowę/kolano she bashed her head/knee

- chłopcy zaczęli walić się po głowach kijami the boys started clouting one another round the head with sticks

- wali się na łóżko i od razu zasypia he collapses on his bed and falls asleep immediately

- łąki wypalone przez słońce meadows scorched a. parched by the sun

- wypalony do połowy papieros a half-smoked cigarette

- wypalać światło to keep the light burning (unnecessarily)

- wypaliła w piecu figurki z gliny she fired clay figurines in the kiln

- deseń wypalony na drewnie a pattern burnt into wood

- wypalać węgiel drzewny to make charcoal

- wypaliła mu prawdę prosto w oczy she blurted out the truth to his face

- „a ty jesteś idiota” – wypaliła w odpowiedzi ‘and you’re an idiot,’ she shot back

- bieda/nuda wypaliła w nich miłość poverty/boredom has destroyed their love

- jest człowiekiem wypalonym wewnętrznie he’s burnt out

- wypalić z pistoletu to fire a gun

- rewolwer nie wypalił the revolver misfired

- jego plan nie wypalił his plan misfired